ΟΙ ΠΟΛΛΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΕΝΟΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΙΚΑ «ΕΥΚΟΛΟΥ» ΘΕΜΑΤΟΣ
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: αφετηρία προβληματισμού για την επίδραση του στον πολιτισμό ή αφηρημένο σύμβολο για αναγωγή σε ερωτήματα άλλων θεματικών κέντρων;
Με βάση ένα στοχαστικό δοκίμιο κλασσικού τύπου (του Τερζάκη), που αφορά στο ρόλο του βιβλίου ως μέσου παιδείας, δημιουργικής πηγής ηθικής αφύπνισης, πνευματικής καλλιέργειας και κοινωνικής αντίστασης στο σκοταδισμό, η Κεντρική Επιτροπή των Πανελλαδικών Εξετάσεων καλεί τους εξεταζόμενους μαθητές να απαντήσουν σε ερωτήματα, τα οποία -ουσιαστικά – είναι ασύνδετα με το θεματικό κέντρο του κειμένου, που τους δόθηκε για προβληματισμό.
Ειδικότερα: έχοντας ως αφετηρία ένα κλασικό δοκίμιο στοχαστικού χαρακτήρα, με εμφανή τη χρήση της μεταφορικής γλώσσας- που προσιδιάζει στον πυκνό σε νοήματα θεωρητικό λογισμό- καλούνται οι εξεταζόμενοι, οι οποίο μόλις τώρα κλείνουν τον εκρηκτικό κύκλο της εφηβείας, να απαντήσουν σε ερωτήματα, τα οποία δε θεμελιώνονται στους βασικούς νοηματικούς άξονες του δοσμένου κειμένου, αλλά αφορούν:
σε μια μορφή βίαιης συμπεριφοράς των μαθητών (καταστροφή των σχολικών βιβλίων)
στους τρόπους συνύπαρξης του βιβλίου και των ηλεκτρονικών ΜΜΕ.
Είναι προφανές ότι οι συντάκτες του θέματος εσκεμμένα παραβλέπουν μια ιδιότυπη «ακροβασία» ανάμεσα σ’ ένα κλασικό κείμενο στοχασμού και στα σύγχρονα ζητήματα προβληματισμού (ανάπτυξη της Πληροφορικής, αντίθεση εικόνας-λόγου κλπ), ενώ παράλληλα εστιάζουν σε μια μορφή εφηβικής εκρηκτικότητας (καταστροφή των σχολικών βιβλίων), η οποία-εν τέλει-δεν είναι και απολύτως σύγχρονο ή καθολικό φαινόμενο, με την έννοια ότι η εφηβική έκρηξη και αμφισβήτηση πλέον στις μέρες μας καταγράφεται περισσότερο στο επίπεδο της οργανωμένης κοινωνικής διαμαρτυρίας και λιγότερο στην τυφλή διαδικασία της καταστροφής των σχολικών εγχειριδίων.
Κάτω από αυτές τις συνθήκες , οι εξεταζόμενοι μαθητές καλούνται να …κάνουν ένα ιδιότυπο νοηματικό άλμα! και να μεταβούν αυτόματα από το χώρο του θεωρητικού λογισμού (σύνδεση του βιβλίου με την ηθική, πνευματική και κοινωνική ελευθερία και εν γένει την πολιτισμική πρόοδο) στο επίπεδο της ΚΡΙΤΙΚΗΣ μιας συγκεκριμένης μορφής της εφηβικής συμπεριφοράς (καταστροφή σχολικών βιβλίων), η οποία δεν καθρεπτίζει παραστατικά τη σύγχρονη πραγματικότητα των εφήβων και επιπλέον η ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ απαιτεί:
α) Αναγωγή στο θεσμό της Εκπαίδευσης και ερμηνεία του αισθήματος της ψυχικού εξαναγκασμού που βιώνει ο έφηβος και συνολικότερα ο νέος (προβληματική ανύπαρκτη στο κείμενο του δοκιμίου).
β) Αναφορά στο κυρίαρχο κοινωνικό πρότυπο της αποπνευματικοποίησης, στις συνθήκες της τεχνοκρατικής κοινωνίας που ζούμε, η οποία εστιάζει στην εικόνα και προβάλλει το καταναλωτικό πρότυπο της κοινωνικής παθογένειας.
γ) Έμφαση στη διαπαιδαγώγηση του νέου και μέσω του θεσμού της σύγχρονης πυρηνικής οικογένειας της μεταβιομηχανικής κοινωνίας, η οποία αντιμετωπίζει χρησιμοθηρικά τη γνώση και το σχολείο ως εφαλτήριο για την γ/θμια εκπαίδευση (θεματική που απουσιάζει εντελώς από το κείμενο του προβληματισμού των μαθητών)
δ) Αναφορά στις σύγχρονες κοινωνικές και πολιτικές δομές της ..τυπικής κατοχύρωσης των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών και της επικίνδυνης αναίρεσης βασικών κοινωνικών κατακτήσεων ελευθερίας και ισότητας, φαινόμενο που εξοργίζει τους εφήβους και τους οδηγεί στην έντονη αμφισβήτηση θεσμών και αρχών.
ε) Ανάλυση της εκρηκτικής ψυχολογίας των εφήβων και της συνακόλουθης τάσης τους για αμφισβήτηση και απόρριψη των υφιστάμενων δομών.
Σε ό,τι αφορά το δεύτερο ζητούμενο: «Αρμονική Σύνδεση του βιβλίου με τα ηλεκτρονικά μέσα», είναι κατανοητό ότι οι εξεταζόμενοι μαθητές καλούνται να περιηγηθούν σε ένα εντελώς νέο τοπίο, που δε θίγεται καθόλου στο δοσμένο κείμενο, το οποίο απλώς περιορίζεται στην ηθική έκπτωση της βιομηχανικής κοινωνίας και δεν κάνει ΚΑΜΙΑ ΝΥΞΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ.
Το δεύτερο λοιπόν ζητούμενο από τη φύση του είναι ασύνδετο με το πρώτο, με αποτέλεσμα ο βαθμός δυσκολίας να επιτείνεται για τους εξεταζόμενους μαθητές, οι οποίοι καλούνται να ανιχνεύσουν ένα ΝΕΟ ΤΟΠΙΟ προβληματισμού και να δώσουν μάλιστα ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ, σε ένα ερώτημα, που από τη φύση του ΠΑΡΑΠΕΜΠΕΙ ΣΕ ΓΕΝΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ, όπως είναι η αντίθεση εικόνας και λόγου, η λειτουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, η αντίσταση στο πρότυπο της συλλογής πληροφοριών και η έμφαση στην εμπέδωση των νοημάτων που παράγει ο οργανωμένος γραπτός λόγος κλπ. Εν γένει επομένως στο δεύτερο ερώτημα οι μαθητές καλούνται να απαντήσουν σ’ ένα ΕΥΡΥ ΚΑΙ ΑΡΚΕΤΑ ΔΥΣΚΟΛΟ ΘΕΜΑ, το οποίο όχι μόνο δεν αναφέρεται στο δοσμένο κείμενο, αλλά επιπλέον, ακόμα και αν αποτελούσε κεντρικό θέμα του προβληματισμού τους, θα απαιτούσε επίπονη προσπάθεια απάντησης.
Δόθηκε λοιπόν ένα ΘΕΜΑ ΠΟΛΛΩΝ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ, το οποίο προβάλλεται ως «εύκολο!», αν και απαιτεί από τους εξεταζόμενους νέους ΜΙΑ ΣΦΑΙΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΥΠΛΕΥΡΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ, παραπέμπει δηλ σε πολλά επίπεδα της ανθρώπινης δραστηριότητας , σε πολλούς θεσμούς και επιδιώξεις. Την ίδια στιγμή μάλιστα υποβαθμίζονται οι γλωσσικές ασκήσεις, αφού στην πραγματικότητα σχεδόν ΠΑΡΑΚΑΜΠΤΕΤΑΙ ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΗΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΗΣ ΥΛΗΣ ΤΗΣ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ, που αφορά στη ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ, έτσι ώστε να περιορίζονται σε αυτό το επίπεδο τα περιθώρια αποτύπωσης της κριτικής σκέψης των εξεταζομένων.
Παρά ταύτα, είμαστε σίγουροι ότι τόσο οι συνάδελφοι βαθμολογητές, όσο οι μαθητές μας έχουν τη δυνατότητα να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να υπερβούν τους σκοπέλους, που οι συντάκτες των θεμάτων εσκεμμένα δε θέλουν να συνειδητοποιήσουν.
Το παραπάνω κείμενο σε μορφή pdf: